İnsanın dünyanın ekosistemlerini ve kaynaklarını kullanması

Ekosistem faydaları ve tehditleri

Denizden bir hasat © Anatrack Ltd

Sizce doğa neden değerlidir? Bazı ülkelerdeki kırsalda yaşayanlar gibi yaşamınızın bağlı olduğu için mi? Yaban meyvelerini veya mantarları toplamayı mı seviyorsunuz veya çeşitli şekillerde balık avlamayı veya avcılığı mı seviyorsunuz? Bazı ülkelerde yiyecekler dükkanlardan alınır fakat genelde halkın üçte birinin doğadan yiyecek toplamak gibi sağlam gelenekleri vardır. Belki, stresten rahatlamak veya egzersiz yaparken sadece yabanhayatını seyretmeyi seviyorsunuzdur. Öyle ise, siz doğanın üreten ve kültürel hizmeti denen olgusundan yararlanıyorsunuz. Doğa yangınları, seller, tarıma veya evlere haşere salgınları hep ekosistemlerin düzenleyicilerinin hasarlanmasından kaynaklanmaktadır.

İnsanların doğaya etkileri

Sanayi atmosferi, toprağı ve suları kirletebilir © Hramnovick/Shutterstock

Ekosistemleri kendi çıkarlarımız için değiştirmeye kalkıştığımız zaman negatif etkiler oluşabilir. Verimli alanlar, otlaklar, ormanlar ve hatta sulak alanlar monokültürlü tarım alanlarına dönüştürülüp yerel türler için önemli olan vejetasyonun yok olması ile topraktaki verimlilik de yok olur. İntensif (yoğun) çiftçiliğe uygun olmayan arazilerde, yırtıcıların yok edilmesi ve bitki örtüsüne aşırı otlatmanın baskısı ile evcil hayvanlar yabanhayatının yerini alır. Tunduralar, sulak alanlar ve çöller gibi az verimli veya az gidilen yerlere de artarak yapılan rekreasyon alanlarının gerçek yabana negatif etkisi olabilir. Küresel iklim değişikliğinden bahsetmesek dahi, yerel ve ziyaretçi insan topluluklarının plastik atıkları, havayı ve suları kirletmeleri en uzak yerlere kadar uzanmaktadır. Diğer geniş yayılımlı problemler ise farkında olmadan hastalıkların yayılması ve mevcut olanlardan başka daha dayanıklı organizmaların yörelere gelmesidir. Bütün bu problemler ekosistemlerin insanlara ve dünyayı paylaştığımız diğer organizmalara olan hizmetlerini azaltabilirler.

Ekosistemler üzerindeki insan etkilerinin yönetilmesi

Problemler ortaya çıktığında, yerel toplumlar sıklıkla onları farkettiklerinde masraflı bir şekilde onarmaya çalışırlar. Ekosistemin sağladıklarını yönetmek için yerel çiftçilerin, ormancıların, balıkçıların, avcıların, yabanhayatı gözlemcilerinin, toplayıcıların ve bahçevanların bir takım becerilerinin ve çabalarının yanı sıra bilim insanların yardımları da birçok kez devlet tarafından mali yardımla desteklenir. Ekosistemlerin doğal zenginlikleri gerekli zaman ve iyileştirici şartlar oluşturularak bir nebze onarılabilir. Bitki örtüsü ve böcekler ve diğer bazı küçük hayvanlar gibi bazı yönleri, bir çok durumda oldukça çabuk onarılabilir; ancak, yetişkin ormanların tekrar gelişmesi onlarca yıl alır ve verimli üst katman toprağın yeniden oluşması asırlar sürer. Bu gibi çalışmaları yönetmek ve olanak sağlamak için bilim insanları ve devletlerin yerel halkın çabalarına nasıl yardımcı olabileceklerini anlamaları ve teşvik etmeleri gerekmektedir. Yerel insanların bilgileri paylaşılabilir ve korumaya katkıları teşvik edilebilir ve karşılığında limitli olarak artan kaynakların sürdürülebilir kullanımları sağlanabilir.