Sinds de industriële revolutie stijgen het gehalte aan koolzuurgas en de temperatuur van de atmosfeer almaar door. © Creative Commons
Onze planeet wordt warmer. Enige opwarming, als gevolg van een wat uitdijende zon en van kleine veranderingen in de baan van de aarde, is te verwachten. De effecten daarvan kunnen worden voorspeld, maar verklaren niet de snelle opwarming die we nu zien. Sinds de opkomst van de industrie en van het reisverkeer, versnelt de opwarming van de aarde. Een Zweedse wetenschapper voorspelde 150 jaar geleden al dat een toename van bepaalde gassen in de atmosfeer ertoe kon leiden dat meer warmte van de zon zou worden vast gehouden. De ontstellende stijging van de temperatuur over de laatste 70 jaar kan verklaard worden uit de hogere gehaltes aan “broeikasgassen” in de atmosfeer, met koolzuurgas en methaan als de meest voorkomende.
Het resultaat van twaalf jaar terugwijken van de Briksdal gletsjer in Noorwegen, die 10 jaar geleden nog het hele meer besloeg © Mateusz Kurzik/Oleg Kozlov/Shutterstock
De stijgende temperatuur heeft twee belangrijke effecten. Het smelten van de ijskappen in de poolstreken is een meer geleidelijk effect. De gletsjers in Antartica en Groenland smelten meer en meer af. Het landijs schuift ook sneller de zee in. Daardoor stijgt de zeespiegel wereldwijd, deze eeuw mogelijk zelfs met een meter. Het snellere effect is de verandering in het klimaat, wat weer samenhangt met de veranderende temperatuur van het zeewater en de weerspatronen die worden beïnvloed door de temperatuur van de zee. Vanuit de warmere zeeën verdampt meer water, en het veranderende weer brengt in sommige gebieden meer regen en storm. Daar staat tegenover dat andere gebieden langere periodes van droogte en watertekorten meemaken.
Wat er gebeurt wanneer het klimaat verandert
Overstroming in Thailand © Atikan Pornchaprasit/Shutterstock
De menselijke bevolking is groot geworden dankzij de ontwikkeling van de landbouw gedurende meerdere millennia met mild weer. Echter, de huidige temperatuurstijging van de aarde bedreigt mens en natuur op vier manieren: overstromingen, branden, honger en ziektes. De schade door overstromingen in laag gelegen gebieden neemt toe als gevolg van zeespiegelstijging en van hevige regenval waarbij grond elders wordt weggespoeld. Bij lange periodes van droogte verdort de vegetatie sneller en zal eerder in brand vliegen. Droogte en overstromingen doen schade aan de plantengroei - voedsel voor mensen en andere dieren - waardoor hongersnoden optreden soms verergerd door schaarste aan drinkwater. Dat alles maakt planten en dieren kwetsbaar voor tropische ziektes die met het nieuwe warme klimaat opschuiven naar de polen.
Bosbranden in de USA © ARM/Shutterstock
Met het verbranden van fossiele brandstoffen zoals kolen, olie en gas, stijgt het gehalte aan koolzuurgas in de atmosfeer. Al zouden we nu stoppen met het gebruik van deze brandstoffen, dan nog zal het tientallen jaren duren voordat de huidige geleidelijke stijging van de temperatuur teruggedraaid wordt. Een groter gevaar is dat de temperatuur een omslagpunt bereikt waarna het uiterst moeilijk wordt nog een ommekeer te bewerkstelligen. Dat maakt de vernietiging van het tropisch regenwoud extreem zorgelijk. Als beboste gebieden verloren gaan door branden en bodems als gevolg van droogte, is de lokale bevolking gedwongen te verhuizen. Meer mensen zullen moeten vertrekken wanneer stormen en stijgende zeespiegel kuststeden onder water zetten. Zulke massale verhuizingen zullen toch niet de internationale aandacht geheel afleiden van het zoeken naar oplossingen voor klimaatverandering, natuurbeheer en ons eigen overleven ?
Wat te doen?
Nieuwe energievoorzieningen voor huishoudens in Europa en Afrika © Hecke61/MrNovel/Shutterstock
De natuur levert mogelijke oplossingen om zeeën, bodems en vegetatie te helpen meer koolstof vast te leggen. Meer bomen planten helpt bij het ontstaan van nieuwe bodems. Het hout met daarin vastgelegde koolstof, kan worden gebruikt voor gebouwen. Herstel van ecosystemen verbetert de vochtbalans in de bodem met name in veengebieden; herbebossing en “herstellandbouw (regeneratieve landbouw) ” kunnen ook veel bijdragen aan oplossingen van de klimaatproblematiek.
Ok de techniek levert oplossingen. Elektriciteit uit zon en wind kan fossiele brandstoffen vervangen om huizen te verwarmen, voor industrie en voor transport, waarbij we technieken moeten vinden om energie op te slaan voor windstille en donkere periodes . De noordelijke landen dienen een meer duurzame levensstijl aan te nemen, waarbij ze de zuidelijke landen helpen bij de overgang naar meer duurzaamheid. Immers, uiteindelijk delen we allemaal dezelfde planeet.
Wat we ook doen, we moeten snel zijn voordat we de omslagpunten overschrijden.