Doğal kaynakların yönetimi

Inuit’lerin geleneksel bilgilerinin yardımı ile Franklin’in Kuzey Kutbundaki kötü kaderininin gizemi çözülmüştür ©

Yönetim, insan toplumunun meselelerini nasıl idare ettiğidir. Sadece hükümet etmek değildir. Diktatörlüklerin haricinde, yönetimin halkın, ilime ve/veya tecrübeye dayanarak verilen bilgi ile bilgilendirilerek, rızası gerekir. “Geleneksel Bilgi”, asırlardır süre gelen yerel motivasyonlar ile empati kurarak arazileri yıllardır idare eden insanların gözlemlerinin, yönetim uygulamalarına dönüşümü ile gelişir. Bu bütünsel bilginin yeniden edinilmesi zordur onun için de kıymetli bir kaynaktır. “Modern Bilim” bölgeler arasındaki gözlemleri karşılaştırır ve deneyler yapar ve değişen zamanlar için önemli olan kanıtları çabuk toplar. Uyarlanabilir bir yönetim ile, neyin çalışıp neyin çalımadığını öğrenerek, yapılandırılma tarzında ona göre karar alınabilir.

Deniz kuşlarının nesli, kirlenme, iklim değişikliği, hedef dışı ve fazla balıkçılıktan dolayı yok olma tehlikesindedir © Marina Rosales Benites de Franco

IUCN’in, türlerin durumlarını, populasyonlarına ve bunun düşüşüne göre değerlendirdiği dünyaca kabul edilmiş bir süreci vardır. Eğer, durumu “az endişe veren” bir türün popülasyonunun yetişkin bireylerinde yaşam sürecine göre (kuşlar için yirmi yıl içerisinde) yarıdan fazla hızlı bir azalma olursa, durumu “Tehlike altındadır.” Eğer, bu azalmanın sebebeplerini geri çevirecek metot bulunursa, bütün popülasyonların, en büyük türlerin bile sayıları oldukça kısa bir zaman içersinde iki misline hatta daha fazlasına artabilir. Otoriteler tarafından düşüşleri geri çeviren iki metot bulunmuştur: ceza ve ödül.

Koruma ve ceza

Önceleri DNA adli tıbbı kan örneği isterdi, fakat şimdi küçük örnekler lazım © Anatrack Ltd

IUCN’in aynı zamanda, çoğu insan aktivitelerine izin verilen yerlerden, girişlerin kısıtlandığı korumalı bölgelere kadar, koruma bölgeleri kategorileri de vardır. Türlerin korunmaları da güçlerine göre, yalnız üreme zamanından, her türlü sebeple öldürülmelerinin yasaklanmasına kadar değişmektedir; “hayvan hakları” ilgi alanları hayvanların her türlü tutulmalarının yasaklanmasını istemektedir. Koruma kanunları halktan destek görürse ihlaller kolaylıkla belirlenmekte, örneğin, DNA adli tıbbı ile. Eğer türler yerel toplumlara belirgin zarar veriyorsa özellikle ihlaller kolay örtbas edilebilir ve koruma daha az etkili olur. Draconian kısıtlamaları ve cezalar, eğer belirlenmek riski az ise suçluları caydırmaz ve yerel toplumları da etkiliyemez.

Ödüller ve onarım

FairWild girişimi tarafından yabani bitki sertifikası © Traditional Medicinals Inc

Hayvanların problem oluşturduğu yerlerde, bir mikter yönetime izin verilmesi yerel insanlar tarafından da destek görür. Ekosistemlerin onarımı ve sürüdürülmesi için uzun süreli yerel gayretler gerektirir. Kanunlar gerekli gayretleri zorlayamaz ve yönetimlerin kısıtlanması da gayretlerden caydırabilir. Ancak, yaban türlerinin değeri varsa ve sürüdürülebilir bir şekilde kullanılabiliyorlarsa, ve çit çekmek ve tarım daha fazla kazanç sağlamıyorsa, şimdiki ve gelecek nesillerin gereksinimlerini karşılamak özlemi ile toplumlar onları koruyacaklardır. Çok problemli türleri korumak için, ödüllendirmek zorlamaktan daha iyi çalışmaktadır. Et temini ve avlanma haklarının satışı güçlü bir ödül olabilirken, yabanhayatı gözlem turizminin değerlendirmesi ile ekosistemlere zarar verilmemiş olur. Diğer ödüller de idare için devletin para ödemesi ve en iyi uygulamalar için ödül verilmesidir. Aynı zamanda, sürürülebilirlik sertifikalı doğal ürünler kullanılması da iyidir. En son büyük uluslararası anlaşma olan Biolojik Çeşitlilik Konvansiyonu, korumadan bahsettiğinin beş misli sürdürülebilir kullanımdan bahsetmektedir.

Uyarlanabilir yönetim

İyi yönetim, değişimlere ve kanıtlara uyarlanabilmelidir. Örneğin, bir türün bolluğundan ötürü sürdürülebilir kullanımı ile de sayıları azalıp korunması gerekirse, tekrar sürdürülebilirliğe dönmesi için sürdürülebilirlikten yarar sağlanmış olması, ekosisteminin korunmasını motive edebilir. Bazı yerlerde, eğer bir türün koruması için, turizm için veya domestik üretimi ile para getiriyorsa insanlar onun yenilenen bir kullanımına karşı gelebilirler. Kısıtlamaya ve detaylı izlenmeye gereksinim olabilir ki yerel halk bunu yardım almadan yapamaz. Buna ragmen, kendi arazilerinden beslenen ve kendileri tipik olarak yaşadıkları bu yerleri idare edenler, dikkatli yönlendirilirlerse, başkalarının yabanhayatlarını korumak isteyenlerden kendi doğalarını daha iyi koruma kabiliyetleri vardır. İyi yönetim için, en iyi uygulamalar ile korumanın desteklendiği ve halkın sürdürülebilirlikten yeniden fayda sağlayacakları kanunların çıkartılması gerekir. Avrupa Konseyi, bu prensiplerei esas alan sözleşmeleri kabul etti; Göçmen Türlerin Korunması Konvansiyonu da bunların uygulanmasına çalıştı.