សុខភាពសត្វព្រៃនិងមនុស្ស

ស្នាដៃសិល្បៈនៃវីរុសកូវីដ -១៩ ពីរូបភាពមីក្រូទស្សន៍អេឡិចត្រុង © Shutterstock/Midnight Movement

សត្វព្រៃរួមចំណែកដល់សន្តិសុខស្បៀង និងមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតនៃសហគមន៍មូលដ្ឋានក្នុងពិភពលោកយើងនេះ។ ទោះជាយ៉ាងណា សារៈសំខាន់នៃការបរិភោគសាច់សត្វក្នុងវិធីសាស្ត្ររក្សាសុវិត្ថភាព សុខភាពសម្រាប់មនុស្ស ក៍ដូចជាការរក្សានូវនិរន្តភាពសម្រាប់កំណើនសត្វ។ មេរោគកូវីត១៩ COVID-19 ដូចជា មេរោគអេប៉ូឡា(Ebola) គឺជាមេរោគដែលអាចឆ្លងពីសត្វទៅមនុស្ស។ មេរោគកូវីត១៩ COVID-19 ប្រហែលជាមានដើមកំណើតពីពពួកសត្វប្រចៀវ និងអាចបង្កមេរោគទៅសត្វព្រៃដ៍ទៃទៀតមុនពេលឆ្លងទៅមនុស្ស។ មេរោគ និងបាតេរីអាចឆ្លងមកមនុស្សពីសត្វដ៍ទៃតាមរយៈការវិវត្តនៃរាង្គកាយរបស់យើង។ ក្នុងកំឡុងពេលការវិវត្ត ពេលខ្លះវាបានផ្តល់ជាអត្ថប្រយោជន៍។ ដូច្នេះ ពេលខ្លះនៅក្នុងផ្នែកខ្លះនៃកោសិការាង្គកាយរបស់យើងវាមានបាតេរីឯករាជ្យរួចជាសម្រេច។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៍ដោយ ការសម្របខ្លួនវាមានលក្ខណៈយឺតយ៉ាវ និងអាចគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំង។

បញ្ហាប្រឈមនៃការស្លាប់ដោយសារមេរោគកូវីត COVID-19 គឺមានអត្រាខ្ពស់លើក្រុមមនុស្សដែលមានអាយុចន្លោះពី ៦០ទៅ៧០ឆ្នាំ។ ការព្យាយាមជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្សបានគឺសង្កត់ធ្ងន់លើសេវាកម្មវេជ្ជសាស្ត្រនៅក្នុងប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿន និងប្រទេសកំពុងរីកចម្រើនដើម្បីកំពុងចាប់ផ្តើមរកវិធីសាស្ត្រក៍ដូចជាថ្នាំដើម្បីការពារ។ វានឹងមានផលវិបាកចំពោះការអភិរក្ស។ ផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន ដោយពួកគាត់នឹងដកហូតធនធានធម្មជាតិហួសកម្រិត ដោយមិនបានគិតពីនិរន្តរភាព។ ទោះយ៉ាងណាក៏អាចមានផលល្អចំពោះការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ តាមរយៈមនុស្សរៀនធ្វើការច្រើនពីផ្ទះ និងប្រើប្រាស់ឥន្ធនៈហ្វូស៊ីលតិចសម្រាប់ការធ្វើដំណើរឆ្ងាយ។

ដំណោះស្រាយចុងក្រោយ

សត្វស្វា គឺល្អមើលប៉ន្តែវាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងប្រសិនបើហូបវា© Shutterstock/Julian Popov

ជំហានទាំងពីរដើម្បីអនុវត្តពេលអនាគតនិងភ្លាមៗ។ យើងត្រូវគិតឱ្យបានហ្មត់ចត់ដើម្បីចៀសវាងកុំធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាននិងខ្លួនយើង។ ឧទាហរណ៍មនុស្សមួយចំនួននិយាយថាកូវីដ -១៩ គឺជាហេតុផលមួយដែលមនុស្សមិនចង់បរិភោគសត្វផ្សេង ឬរួមរស់ជាមួយពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយមនុស្សបានសម្របខ្លួនទៅនឹងមេរោគនិងបាក់តេរីពីសត្វព្រៃនិងសត្វក្នុងស្រុកអស់រាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ។ រាង្គកាយរបស់យើងមានមីក្រូសរីរាង្គជាច្រើនដែលភាគច្រើនមានប្រយោជន៍ចំពោះយើង។ យើងសេពគប់ជាមួយសត្វអ្វីក៏ដោយដែលយើងធ្វើពីកំរាស់នៅក្នុងដីដែលទារកវារទៅរកបក្សីនិងថនិកសត្វមកលេងផ្ទះរបស់យើង។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយអាហារណាដែលចេញពីព្រៃត្រូវការឱ្យមានសុខភាពល្អនិងមានការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយនិរន្តរភាព។

ក្នុងន័យនេះ យើងត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នឱ្យបានខ្ពស់បំផត ជាមួយសត្វដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយយើង។ ជំងឺរាតត្បាតនេះ ដូចជាមិនកើតចេញពីពពួកសត្វដែលមានឈាមត្រជាក់ដូចជាត្រី ឬពពួកល្មូននោះទេ យើងនិងមានហានិភ័យខ្ពស់ ពីជំងឺដែលបង្កដោយពពួកស្វា និងប្រចៀវ។ បើអាចជៀសបានគឺមិនត្រូវបរិភោគសត្វស្វា ឬប្រចៀវឡើយ យើងមិនត្រូវនៅជិតវាដែរបើធ្វើបាន។ ហើយជារឿងមួយដែលមិនគួរធ្វើ គឺមនុស្សបានយកសត្វព្រៃមកចិញ្ចឺមនៅផ្ទះ និងលក់ជាម្ហូបអាហារនៅលើទីផ្សារ ជារឿងដ៍ល្ងង់បំផុត។ ទោះជាយ៉ាងណាយើងគួរតែមានការហាមឃាត់ដាច់ខាតចំពោះសត្វព្រៃ បើពួកវាមានការសម្របខ្លួន ឬពពួកមិនបង្កជំងឺក៍ដោយ?។ ទេ នេះនឹងជាការល្ងង់ខ្លៅផងដែរជាពិសេសនៅពេលដែលមានការគ្រប់គ្រងនិងការប្រើប្រាស់ប្រកបដោយនិរន្តរភាពលើកទឹកចិត្តមនុស្សឱ្យរស់នៅជាមួយប្រភេទសត្វនិងអភិរក្សប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីរបស់វា។ ជាងនេះទៅទៀតវាជាពេលដែលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចនិងដាក់សម្ពាធដល់ការអភិវឌ្ឍ និងធ្វើឱ្យខូចបរិស្ថាន។ ធម្មជាតិរបស់យើងត្រូវការការគាំទ្រទាំងអស់ដែលវាអាចទទួលបានពីមនុស្សដែលផ្តល់តម្លៃដល់ផលិតផលនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែលមានសុខភាពល្អ។

ដំណោះស្រាយភ្លាមៗ

កូវីត COVID-19 សាប៊ូ! © Shutterstock/Red Confidential

ភ្លាមៗ ចំណុចសំខាន់បំផុតគឺមិនត្រូវឱ្យមេរោគកូវីត COVID-19 ចម្លងទៅមនុស្សដទៃទៀតឡើយ។ ចំណេះដឹងពីជីវវិទ្យាជំងឺ COVID-19 បានប្រាប់យើងឱ្យបានដឹងថាមេរោគនេះវាមិនអាចធ្វើការចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅម្នាក់ទៀតដោយបរិយាកាស ឬក៍ទឹកសន្សើមឡើយ វានិងងាប់នៅពេលដែលវាធ្លាក់ចេញមកប៉ះបរិយាកាសខាងក្រៅ។ ដូច្នេះអ្វីដែលយើងម្នាក់ៗត្រូវធ្វើនោះគឺ៖

•រក្សាគម្លាត នៅឱ្យឆ្ងាយពីមនុស្ស ដើម្បីកាត់បន្ថយការប៉ះពាល់ជាមួយមេរោគក្នុងដំណក់ទឹកមាត់​ ដែលពួកគេបានដកដង្ហើមចេញ។

•មិនធ្វើដំណើរ ឬប្រមូលផ្តុំគ្នាជាក្រុម ទាំងពីរនេះបង្កើនហានិភ័យខ្ពស់។

• ត្រូវពាក់ម៉ាស់ជានិច្ចនៅកន្លែដែលបិទជិត និងមានមនុស្សច្រើន។​

•លាងដៃ និងសម្លាប់មេរោគលើផ្ទៃមុខដើម្បីការពារការចម្លងមេរោគទៅភ្នែក ច្រមុះ ឬមាត់